WECHSLER ÇOCUKLAR IÇIN ZEKA ÖLÇEĞI-IV (WISC-4)
Tüm dünya ve Türkiye genelinde bilinen en yaygın, kapsamlı, güvenilir ve güncel zeka testi olan Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği-IV (WISC-4) , bireysel olarak uygulanan ve 6 yaş 0 ay ile 16 yaş 11 ay yaş aralığındaki çocukların bilişsel yeteneklerini ölçen, klinik ölçme aracıdır. Bu ölçek Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği-III’ün yenilenmiş güncel biçimidir.
Belirli bilişsel alanlardaki zihinsel işlev görmeyi (intellectual functioning) temsil eden alt testler ve bu alt testlerin dönüştürülmüş puanları ile genel zihinsel yeteneği temsil eden dönüştürülmüş puanları ile genel zihinsel yeteneği temsil eden dönüştürülmüş puanların da (Tüm Ölçek Zeka Puanı) hesaplanabilmesi sağlanmaktadır.
WISC-4, 10 temel alt test ve 5 yedek alt testten oluşan bir uygulamadır. Temel alt testler; sözel bilgi, sözel ifade, algısal akıl yürütme ve organizasyon, sosyal bilgi, kısa süreli işitsel bellek, dikkat, konsantrasyon, zihinsel işlemleme hızı, görsel-motor ve ince motor koordinasyon becerilerini ölçmektedir.
Sözel Kavrama, Algısal Akıl Yürütme, Çalışma Belleği ve İşlemleme Hızı olarak 4 grupta toplanan bu testler çocuğumuzun hangi yeteneklerini ölçüyor ve hangi yetenekleri gerektiriyor? Hangi yeteneğinin düşük-yüksek olması hangi kümeyi etkiler?
Sözel Kavrama grubundaki testler; akıl yürütme, kavrama, kavram oluşturma, sözel bilgi ve sözel ifade yeteneğini kullanır. Her görev, işitsel uyaranı anlama, uzun süreli bellekte sözel olarak kodlanmış bilgiye ulaşma, tepkileri sözel olarak ifade etme yeteneği gerektirir. Sözel bilgi yanı sıra öğrenilmiş, bilgi ve yetenekleri yansıtan kristalize akıl yürütmeyi temsil eder. Lisan ve kültür yeterliliğini, okul başarısını yordar.
Algısal Akıl Yürütme grubundaki testler; Akıcı ve algısal akıl yürütme ve algısal organizasyonu ölçer. Her görev, görsel algı ve organizasyon, görsel olarak sunulan sözsüz materyali kullanarak akıl yürütme, idare etmeye/ yönetmeye ilişkin işlevlerde kullanılan yetenekleri gerektirir. Testlerin bazıları görsel motor koordinasyon ve hız, görsel- uzaysal ve akıcı akıl yürütmeyi temsil eder. Kültürel deneyim ve okul bilgisini sözel kavramadan daha az yansıtır.
Çalışma Belleği grubundaki testler; Kısa süreli işitsel bellek, dikkat, konsantrasyon, çalışma belleğini ölçer. Her görev, seçme ve izleme dikkati, zihinsel manipülasyon yeteneklerini gerektirir. Bu gruptaki testlerin bazıları hemen kaydetme yeteneğini de gerektirir.
İşlemleme Hızı grubundaki testler; Zihinsel işlemleme hızı, harf-motor işlemleme hızını ölçer. Her iki görev, görsel algı ve organizasyon, görsel tarama, dikkatin yetkin kontrolü, gayretin sürdürülmesi, hız gibi çoklu motor tepkilerin verimli üretimini gerektirir. Testlerin bazıları kodlama performansı, eşleştirilmiş çağrışıma da dayanır.
WISC-IV sadece bir zeka testi olmakla kalmayıp, çocukların uzmanlar tarafından bir çok yönüyle yorumlanabilmesine de yardımcı olmaktadır. WISC-IV testi bir çok psikolojik sorunu tespit edebilmede ya da daha iyi anlamada uzmanlara çok önemli ip uçları vermektedir. WISC-IV; çocuğun potansiyelini tanımak, üstün zeka durumunu anlamak, öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, ders başarısızlığı, algılama ve anlama güçlüğü, okula uyum sorunları, içe kapanıklık, sosyal kaygılar, okul fobisi, özgüven eksikliği, iletişim problemleri, sınav kaygısı, alt ıslatma, inatçılık, saldırganlık, karşıt olma/ karşıt gelme bozukluğu, dürtü kontrol bozuklukları, evden/ okuldan kaçma... gibi bir çok psikolojik problemlerin zeka düzeyi ile bağlantılı olup olmadığının tespit edilmesine yardımcı olmaktadır.
Çocuğuma WISC-4 yaptırmaya nasıl karar vermeliyim?
Çocuğunuz genellikle bir psikolog, psikiyatr, okul rehberlik servisi, öğretmen veya özel eğitim kurumu tarafından bir zeka testine yönlendirilir. Ülkemizde WISC-R yani WISC-IV’ün eski sürümü artık uygulanması devlet tarafından kaldırılmış olup, her hangi bir kurum tarafından hala WISC-R’in eski sürüm olduğunu ailelere bildirmeksizin uygulamak etik dışı olsa da profesyonel eğitimli ve sertifikalı WISC-4 uygulayıcılarının ve kurumların az olması nedeniyle hala bir çok yerde uygulandığı görülmektedir. Özellikle okuldaki rehberlik servisleri ve öğretmenlerin güncel olan WISC-IV testini bilmemesinden dolayı aileleri hala WISC-R’a yönlendirebilmektedirler. WISC-R sonuçlarının günümüzde artık doğru çıkmadığını ve bunun da çocuğumuz hakkında verilecek olan kararın doğruluğunu etkileyeceğini göz önünde bulundurursak biz ailelerin çocuğumuzla beraber yönlendirilmiş olduğumuz zeka testinin güncelliği hakkında bilinçli olmamız oldukça önemli.
Okul rehberlik servislerinin ve öğretmenlerin dikkat etmesi gereken diğer önemli husus ise çok hareketli ve dikkat eksikliği gözlemledikleri çocukları doğrudan ailelere etiketleme yapmaksızın doğru bir uzmana yönlendirmelerini sağlamaktır. Dikkat eksikliği veya aşırı hareketlilik ve dürtüsellik “Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu” olarak bilinen bozukluktan kaynaklanabileceği gibi göz ardı edilen “dikkat çekme gereksinimi”, “yapılan işlemleri basit bulması”, “canının sıkılması” gibi nedenlerden de kaynaklanabilir. Bu gibi durumlarda ‘üstün zekalı’ olan çocuğumuz dersleri anladığı veya bildiği için sıkılırken öğretmenimiz tarafından ‘hiperaktif’ olarak etiketlenebilir. Çoğu ailenin aklında ‘Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’ na sahip çocukların zihinsel performanslarının düşük olacağı ön yargısı olduğundan dolayı öğretmenin bu etiketlemesinden sonra çocuğumuzda bir üstün zeka durumunun olabileceği fikrini göz ardı edebiliriz. Bu sebeple öğretmenlerin değerlendirmelerini ve bir uzmana yönlendirmelerini yaparken çocuklarda gözlemledikleri tüm davranış, performans ve yetenekleri de beraberinde sunmaları son derece önemlidir. Biz aileler de unutmamalıyız ki Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun zeka ile hiç bir ilişkisi yoktur. Normalin Üstü, Normalin Altı ya da Normal zekaya sahip her çocuk DEHB yaşayabilir.
Testin sonucu biz ailelere ne kazandıracak?
WISC-4 uygulaması, hazırlanacak olan rapor ile çocuğun değerlendirilen alanlarda nasıl bir performans sergilediğini, hangi alanlarda güçlü, hangi becerilerinin desteklenmesinin akademik başarısının ve okul performansını olumlu yönde etkileyeceğini detaylı bir biçimde açıklar. Bunun yanı sıra uygulama öncesi aileden alınmış olan çocuğun gelişim öyküsü ve uygulama sırasında uygulayıcı uzman tarafından gözlemlenen davranışlar klinik olarak yorumlanır ve raporun öneri kısmında hem ailelere hem de okula yön gösterecek şekilde çocuğun zeka ve psikolojik gelişimini destekleyecek tavsiyeler ve gerekli yönlendirmeler bulunur.
Uygulamaya gelirken çocuğuma ne söylemeliyim?
Çocuğunuzu gelmeden önce mutlaka bilgilendirin, oyun oynamaya gidiyoruz şeklinde kandırmayın ancak sınava gidiyoruz diyerek de korkutup kaygılandırmamak çok önemli. Ailelerin sıklıkla yaptığı bir diğer hata ise mutlaka elinden gelenin en iyisini yap, çok iyi sonuçlar bekliyoruz, kötü sonuç alırsak çok üzülürüz şeklinde cümleler oluyor. Çocuğunuza becerilerini tanımak için bir uzman ile birlikte bir uygulama yapacağını, bunun okul testleri gibi puanlanan bir sınav olmadığını, kendisinin hangi alanda desteklenmeye ihtiyacı olup nasıl daha iyi öğreneceği bilgisini edineceğinizi bildirebilirsiniz.